ప్రారంభ పరిచయం
“పదానికి ప్రాణం ఉంటే అది ధాతువే!” అని తెలుగు వ్యాకరణం గర్వంగా ప్రకటిస్తుంది.
మన భాషలో ప్రతి క్రియకు మూలధాతువు ఉండేలా – అది ఒక రక్తనాళికలా, జీవితప్రవాహాన్ని నడిపిస్తుంది. భాషకి ఊపిరిలా ఉండే ఈ ధాతువులు, ప్రతి పదం వెనుక నిలిచిన అసలైన శక్తి.
ధాతువు అంటే ఏమిటి?
ధాతువు అంటే…
👉 ఒక ప్రాథమిక క్రియ.
👉 ఒక పదాన్ని, ముఖ్యంగా క్రియ పదాన్ని ఉత్పత్తి చేయగల మూలము.
ఉదాహరణకు:
పఠ్ (పఠనము) = చదవు అనే ధాతువు
దీనినుంచి “పఠించు”, “పఠనం”, “పఠిత”, “పఠింపజేయు” వంటి పదాలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
తెలుగు లో ధాతువుల స్థానాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి ఎందుకు?
- పద నిర్మాణాన్ని మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు.
- క్రియా పదాల పూర్వచరిత్ర తెలుసుకోవచ్చు.
- సమాసం, తత్పదం, తధిత వంటి అంశాలలో స్పష్టత వస్తుంది.
- పదసంపత్తిని మెరుగుపరచుకోవచ్చు.
- రచనా శైలిలో ప్రావీణ్యం సాధించవచ్చు.
ధాతువు యొక్క లక్షణాలు
- సాధారణంగా ధాతువు ఒక కర్త లేదా విధేయుని చర్యను సూచిస్తుంది.
- ధాతువులు మూలక్రియలుగా ఉండి, అనేక పదాల రూపాంతరానికి మూలాలవుతాయి.
ఉదా: గమ్ (వెళ్ళు)
→ గమనం, గమించు, గమ్యస్థానం, సాగమనం
ఉదా: భుజ్ (తిను)
→ భుజనం, భుజించు, భుజింపజేయు
తెలుగులో ధాతువుల మూలాలు
తెలుగు భాషలో చాలా ధాతువులు సంస్కృత మూలాలనుండి వచ్చినవే.
కానీ స్థానికంగా కలిగిన ధాతువులూ ఉన్నాయి.
ధాతువులు మరియు కాలములు
ధాతువులను ఉపయోగించి మనం వివిధ కాలాలలో (భూత, వర్తమాన, భవిష్యత్తు) వాక్యాలు తయారు చేస్తాం.
ఉదాహరణ:
- ధాతువు: చెయ్ (చేయు)
| కాలం | వాక్యం |
|---|---|
| వర్తమాన | నేను పని చేస్తున్నాను |
| భూత | నేను పని చేశాను |
| భవిష్యత్తు | నేను పని చేస్తాను |
ధాతువులతో పద నిర్మాణం
ఈ క్రింది విధంగా ధాతువులు పదాలలోకి మారతాయి:
1. ధాతు + ప్రత్యయం
పఠ్ + నం → పఠనం
భుజ్ + ణం → భుజణం
2. ధాతు + తధిత ప్రత్యయం
గమ్ + స్థల → గమ్యస్థల
ద్రుశ్ + నం → దర్శనం
తెలుగు కవిత్వంలో ధాతువుల వినియోగం
వచనంలో ధాతువులు సాధారణంగా ఉండగా,
కవిత్వంలో ఇవి అద్భుతంగా ఆభరణాల్లా మెరవుతూ ఉంటాయి.
ఉదా: శ్రీశ్రీ రచనల్లో
“మూసుకుపోయిన ముడులు విప్పాలి!”
ఇక్కడ “విప్పు” అనే క్రియ ధాతువు విప్ (విడదీయు).
ధాతువుల విలువ – పదాల్లో ప్రాణం
భాషలో పదాలుగా మనకి కనిపించేవి శరీరాలు అయితే, వాటికి ప్రాణం పోయే శక్తి ధాతువే.
ధాతువులను మెరుగుగా అర్థం చేసుకుంటే…
- రచన శైలి మెరుగవుతుంది
- అర్థభరితమైన వాక్యాలు వెలువడతాయి
- భాషపై పెనుగులుపు పెరుగుతుంది
పునశ్చరణ కోసం ప్రశ్నలు
- ధాతువు అంటే ఏమిటి?
- “పఠ్” అనే ధాతువు నుంచి వచ్చే పదాలను రెండు ఉదాహరణలతో రాయండి.
- ధాతువు – కాలము మధ్య సంబంధాన్ని ఒక ఉదాహరణతో వివరించండి.
- “చేయు” అనే ధాతువుతో భూత, వర్తమాన, భవిష్యత్తు కాలాలలో మూడు వాక్యాలు రాయండి.
- ఈ పదాలలోని ధాతువులను గుర్తించండి:
- గమనం
- దర్శనం
- భుజనం
- స్థిరత్వం
- జననం
ముగింపు
“ధాతువు ఒక చిన్న జ్యోతి… కానీ పదాన్ని వెలిగించే దీపంగా మారుతుంది!”
తెలుగు భాషలో పదాల వెనుక పరమార్థాన్ని గ్రహించాలంటే ధాతువుల అర్థాన్ని అర్థం చేసుకోవడమే మార్గం.
ధాతువులు భావాలను స్పష్టతగా వెలిబుచ్చే బలమైన పునాది.
